ŚLEDZIOKSZTAŁTNE ( clupeiformes )

"Gdyby śledzi nie było tak dużo i nie były takie tanie, byłyby uważane za rarytas większy niż kawior czy homary".

 

 

Rolmopsy, matiasy, wędzone, smażone, z cebulką czy w śmietanie- wszystkie są nam dobrze znane. Na całym świecie śledzie należą do najczęściej odławianych i najbardziej popularnych ryb.

 A było ich dużo. Przez całe stulecie śledzie stanowiły podstawowe pożywienie ludzi ubogich, dostarczające im cennego białka. W średniowieczu biedacy , w dowód wdzięczności nadawali rybie, która ich chroniła od głodu, przydomki " król śledź" czy też " święty śledź".

Nawet sam papież Aleksander III, w 1164 r. pozwolił skandynawskim rybakom na pracę w niedzielę, jeśli właśnie w tym dniu pojawiały się ławice śledzi. Gdy rybacy nauczyli się nawigacji na pełnym morzu, popularność tych ryb znacznie wzrosła. Sąsiadujące ze sobą państwa kłóciły się o prawo do miejsca ich połowów. Właśnie wokół tych miejsc rozwijały się północne ośrodki cywilizacji. Sądzi się, że to śledziom swój rozwój i bogactwo zawdzięczały miasta hanzeatyckie; Lubeka nawet umieściła śledzia w swoim herbie.

Pod koniec 17 wieku na śledziach bogacili się Holendrzy i Anglicy. Około 1700 r. żył z nich już co trzeci Holender. Legenda głosi, że Amsterdam zbudowano na ościach ze śledzi. Holendrzy wyspecjalizowali się w połowach i soleniu najlepszych gatunków tych ryb. To od Holenderskiego słowa "meisje , czyli dziewczyna ",pochodzi nazwa doskonałego, młodego (2-3 letniego) śledzia - maties, który nie rozpoczął jeszcze tarła.

Łowienie coraz lepszych gatunków śledzi i wymyślanie bardziej wyrafinowanych sposobów ich przyrządzania sprawiły, że zaczęły one gościć na stołach biedaków i królów. Stał się więc śledź rybą bardzo popularną , jedną we wszystkich sferach.

Polacy bowiem od wieków kochają śledzie. W czasie ważniejszych dorocznych świąt ryb tych nie może zabraknąć na naszych stołach, wówczas bowiem są niemal obowiązkową tradycją menu. Ze śledziem związana jest polska Wigilia, wielki post , adwent. 

 

Śledziokształtne mają płetwy o miękkich promieniach, tylko jedną płetwę grzbietową, a ich płetwa ogonowa jest symetrycznie rozwidlona. Gatunki z rodziny Clupeidae  odbywają dalekie wędrówki na tarło; niektóre wpływają wtedy do rzek. Jedna trzecia ryb poławianych na świecie to śledziokształtne. Najważniejsze z nich to śledź atlantycki i śledź pacyficzny. Od dawien dawna stanowią one ważne źródło pożywienia, a usmażone zaraz po złowieniu śledzie uważa się za przysmak. Świeżo złowione ryby powinny mieć błyszczącą skórę i oczy, oraz policzkowe części głowy. Kiedy te fragmenty głowy czerwienieją  ( czerwone policzki ) , śledź nie jest już wprawdzie tak świeży jak prosto z łodzi, ale nadal ma mięso wysokiej jakości. Gdy czerwone zabarwienie znika, a skóra staje się szarawa, oznacza to , że ryba straciła świeżość, a jej smak znacznie się pogarsza.Od takich ryb lepiej trzymać się z daleka.